Gözlüklerin burun üzerinde bıraktığı ağırlıktan veya buğulanma probleminden sıkılan milyonlarca insan için kontakt lens, sunduğu özgürlük ve geniş görüş açısı ile modern tıbbın en önemli armağanlarından biridir. Gerek miyop, hipermetrop gibi kırma kusurlarını düzeltmek gerekse estetik amaçlı göz rengini değiştirmek için kullanılan bu ince mercekler, yaşam kalitesini doğrudan artırır. Ancak bu konforlu araçlar, yanlış kullanıldığında göz sağlığı için ciddi tehditler oluşturabilir. Bu rehberde, lens dünyasına dair temel bilgileri ve kullanıcıların en sık düştüğü hataları mercek altına alıyoruz.

Kontakt Lens Nedir?

Kontakt Lens nedir sorusunun en teknik cevabı; kornea adı verilen gözün saydam tabakasının üzerine yerleştirilen, kırma kusurlarını düzeltmek veya tedavi etmek amacıyla kullanılan protez medikal araçlardır. Gözlüğe alternatif olarak geliştirilen bu ürünler, gözyaşı tabakası üzerinde yüzerek görme netliği sağlar. Silikon hidrojel gibi oksijen geçirgenliği yüksek materyallerden üretilen lensler, hem şeffaf (numaralı) hem de renkli (kozmetik) formlarda bulunabilir ve miyop, hipermetrop, astigmat gibi görme sorunlarının tedavisinde birincil araçlardan biridir.

Materyal ve Kullanım Amaçlarına Göre Çeşitler

Kontakt lensler teknolojik gelişimle birlikte farklı ihtiyaçlara cevap verecek şekilde çeşitlenmiştir. Gaz geçirgen sert lensler daha çok keratokonus gibi özel kornea rahatsızlıklarında tercih edilirken, yumuşak lensler günlük kullanım konforu nedeniyle en yaygın olan türdür.

• Sferik Lensler: Miyop ve hipermetrop düzeltmek için kullanılır.
• Torik Lensler: Astigmatizma sorunu olan gözler için özel olarak ağırlıklandırılmış ve dengelenmiştir.
• Multifokal Lensler: Hem uzağı hem yakını görme sorunu (presbiyopi) yaşayanlar için geliştirilmiştir.
• Kozmetik (Renkli) Lensler: Görme kusuru olsun veya olmasın, göz rengini değiştirmek isteyenler tarafından tercih edilir.

Kontakt Lens Nasıl Kullanılır?

Kontakt lens kullanım süreci, maksimum hijyen ve dikkat gerektiren bir rutindir. Öncelikle eller sabunla yıkanıp kurulanır, ardından lens parmak ucuna alınarak ters olup olmadığı (tabak şekli doğru, kase kenarı dışa dönükse yanlış) kontrol edilir. Göz kapakları diğer elle sabitlenirken lens nazikçe korneaya yerleştirilir ve göz birkaç kez kırpılarak oturması sağlanır. Çıkarma işleminde ise yine temiz ellerle lens hafifçe aşağı kaydırılır, başparmak ve işaret parmağı arasında nazikçe sıkıştırılarak alınır ve taze solüsyon dolu kaba konulur.

Takma ve Çıkarma Sürecinde Püf Noktalar

Lense yeni başlayanlar için en zorlayıcı kısım göz refleksini kontrol etmektir. Lensi takarken doğrudan parmağınıza değil, aynada kendi gözünüzün içine bakmak refleksi bastırmaya yardımcı olur. Lensi düşürürseniz asla musluk suyuyla yıkamayın; mutlaka çok amaçlı lens solüsyonu ile dezenfekte ettikten sonra tekrar deneyin. Ayrıca makyaj yapıyorsanız, makyajdan önce lensi takmalı, makyajı temizlemeden önce ise lensi çıkarmalısınız. Bu sıralama, kozmetik kalıntılarının lens yüzeyine yapışmasını engeller.

Kontakt Lens Nereden Alınır?

Göz sağlığınızı riske atmamak için kontakt lens nereden alınır sorusunun tek ve yasal cevabı; yetkili optik mağazalarıdır. Kontakt lensler, Tıbbi Cihaz Yönetmeliği kapsamında değerlendirilen reçeteli ürünlerdir. Bir göz doktorunun muayenesi sonucu belirlediği temel eğri (BC) ve çap (DIA) değerlerine uygun lensler, sadece Sağlık Bakanlığı onaylı optisyenlik müesseselerinden temin edilmelidir. İnternet üzerindeki denetimsiz sitelerden veya kozmetik dükkanlarından reçetesiz lens almak, kalıcı görme hasarlarına davetiye çıkarmaktır.

Neden Reçetesiz Lens Alınmaz?

Her insanın parmak izi farklı olduğu gibi, kornea eğriliği ve göz yapısı da kendine özgüdür. Arkadaşınıza iyi gelen bir lens, sizin gözünüze dar gelebilir ve korneayı sıkarak oksijensiz kalmasına (hipoksi) neden olabilir. Ya da tam tersi bol gelerek gözden düşebilir. Bu nedenle “numarasız renkli lens alıyorum” diyerek muayenesiz ürün kullanmak büyük bir hatadır. Optik mağazaları, size orijinal, son kullanma tarihi geçmemiş ve saklama koşullarına uygun şekilde muhafaza edilmiş güvenilir ürünler sunar.

Lens Kullanırken Yapılan 5 Büyük Hata

Kontakt lensler hayatı kolaylaştırsa da, kullanıcıların alışkanlık haline getirdiği bazı yanlışlar ciddi göz enfeksiyonlarına (keratit) yol açabilir. Çoğu kullanıcı “bir şey olmaz” diyerek kuralları esnetir ancak göz dokusu hataları tolere etmekte zorlanır. İşte kaçınmanız gereken, göz sağlığını en çok tehdit eden 5 kritik hata:

1. Lenslerle Uyumak

Gece kullanımına uygun (extended wear) olarak onaylanmamış lenslerle uyumak, korneanın oksijensiz kalmasına neden olan bir numaralı faktördür. Kapalı göz kapağı zaten oksijen geçişini azaltırken, bir de lensin bariyer oluşturması gözün boğulmasına yol açar. Bu durum sabahları batma, kızarıklık ve uzun vadede korneada yeni damar oluşumlarına sebep olur.

2. Lensi Suyla Temas Ettirmek

Musluk suyu, havuz veya deniz suyu; Acanthamoeba adı verilen ve körlüğe kadar gidebilen ciddi enfeksiyonlara yol açan mikroorganizmalar barındırır. Duşa girerken, yüzerken veya yüzünüzü yıkarken lenslerinizi mutlaka çıkarmalısınız.

3. Kullanım Süresini Aşmak

Günlük lensler bir gün, aylık lensler ise kutu açıldıktan sonra tam 30 gün kullanılmalıdır. “Sadece 3 kere taktım, hala temiz” düşüncesi yanlıştır. Süresi dolan lenslerin yüzeyinde protein ve lipid birikintileri oluşur. Bu birikintiler hem görüşü bulanıklaştırır hem de bakteriler için mükemmel bir yuva haline gelir.

4. Solüsyonu Üzerine Ekleme Yapmak

Lens kabındaki eski solüsyonun üzerine biraz yeni solüsyon eklemek (topping off), dezenfeksiyon etkisini sıfırlar. Eski solüsyon artık bakteri yüklüdür ve etkisini yitirmiştir. Her kullanımda kap tamamen boşaltılmalı, kurutulmalı ve taze solüsyon ile doldurulmalıdır. Ayrıca lens kabını da en az 3 ayda bir yenisiyle değiştirmek gerekir.

5. Hijyen Kurallarını İhlal Etmek ve Paylaşmak

Elleri yıkamadan lense dokunmak veya tükürük ile lensi temizlemeye çalışmak enfeksiyona doğrudan davetiyedir. Bir diğer büyük hata ise kozmetik lenslerin arkadaşlar arasında değiştirilmesidir. Göz florası kişiye özeldir ve başkasının lensini takmak, o kişinin gözündeki mikropları ve olası hastalıkları doğrudan kendi gözünüze transfer etmek demektir.

Unutmayın, kontakt lens sadece bir görme aracı değil, aynı zamanda sorumluluk gerektiren bir medikal üründür. Kurallara uyduğunuz sürece lenslerinizle dünyayı berrak ve konforlu bir şekilde görmeye devam edebilirsiniz. Herhangi bir kızarıklık, ağrı veya bulanık görme durumunda lensi derhal çıkarıp doktorunuza başvurmayı ihmal etmeyin.