Alerjik konjonktivit, göz yüzeyinin polen, ev tozu akarı veya hayvan tüyü gibi alerjenlere verdiği aşırı bağışıklık yanıtıdır. Alerjik konjonktivit, kaşıntı-kızarıklık-sulanma üçlüsüyle kendini belli eder; mevsimsel veya yıl boyu süren tipleri bulunur. Alerjik konjonktivit, tanıda biyomikroskop muayenesi ve gerekli durumlarda spesifik IgE testleriyle doğrulanır. Alerjik konjonktivit, tedavide öncelikle alerjen temasının sınırlandırılması, ardından suni gözyaşı ve antihistaminik–mast hücre stabilizan damlaların düzenli kullanımıyla kontrol altına alınır. Alerjik konjonktivit, ağır ataklarda kısa süreli topikal steroid veya bağışıklık düzenleyici damlalara ihtiyaç duyabilir; vernal keratokonjonktivit gibi özel formlarda yakın takip şarttır. Alerjik konjonktivit, evde soğuk kompres uygulamak, yastık kılıfını sık değiştirmek ve HEPA filtreli süpürge kullanmakla hafifler. Alerjik konjonktivit, bulaşıcı değildir ancak gözleri sürekli ovmak keratokonus riskini artırır; kaşıntı damlayla dizginlenmelidir. Alerjik konjonktivit, düzenli göz hekimi kontrolü, alerjen kaçınma önlemleri ve disiplinli damla tedavisi sayesinde yaşam kalitesini korumayı mümkün kılan, yönetilebilir bir göz yüzeyi rahatsızlığıdır.

Alerjik Konjonktivit Nedir?

Alerjik konjonktivit, gözün beyaz kısmını ve göz kapaklarının iç yüzünü örten saydam zarın (konjonktivanın) alerjenlerle temas sonrası iltihaplanmasıdır. Polen, ev tozu akarı, hayvan tüyü veya kimyasal buharlar konjonktivada bağışıklık hücrelerini tetikler; mast hücrelerinden salınan histamin, kaşıntı – kızarıklık – sulanma üçlüsünü başlatır. Mevsimsel ataklar genellikle ilkbahar ve sonbaharda polen yoğunluğuna eşlik ederken, perenniyel (yıl boyu süren) ataklar kapalı ortam alerjenlerine bağlıdır. Çocuklarda, atopik dermatiti veya alerjik riniti olan bireylerde daha sık görülür ve hayat kalitesini belirgin biçimde düşürebilir.

Alerjik Konjonktivit Türleri

Alerjik konjonktivit dört temel klinik tipe ayrılır. Mevsimsel form kısa süreli ama şiddetli kaşıntıyla seyreder; perenniyel formda ise belirtiler daha hafif fakat süreklidir. Dev papiller form, sert kontakt lens veya protez kullananlarda dev kabarcıklar şeklinde gelişir. Vernal keratokonjonktivit başta erkek çocuklar olmak üzere gençlerde görülen kronik, bazen görmeyi tehdit eden ağır tiptir. Her alt tip, tedavi planında farklı damla protokolleri ve takip aralıkları gerektirir.

Alerjik Konjonktivit Belirtileri

• Alerjik konjonktivit atağında yoğun kaşıntı ilk sinyaldir; hastalar gözlerini ovuşturdukça mikroskobik hasar artar.
• Alerjik konjonktivit sırasında sulanma ve berrak, ipliksi akıntı göz yüzeyini kaplar.
• Alerjik konjonktivit lezyonlarında kızarıklık yaygındır; damarlar belirginleşir.
• Alerjik konjonktivit ileri evrede ışığa hassasiyet ve bulanık görme yapabilir.
• Alerjik konjonktivit özellikle vernal tipte üst kapağın altında dev papiller kabarıklık oluşturur.

Alerjik Konjonktivitin Nedenleri

Alerjik konjonktivit, bağışıklık sisteminin IgE aracılı aşırı tepki mekanizmasıyla başlar. Polen sporları ilkbaharda rüzgâr yoluyla konjonktivaya yapışır; ev tozu akarı ise yıl boyu yastık, halı ve pelüş oyuncaklarda barınır. Evcil hayvan tüyünde bulunan proteinler, sigara dumanındaki irritan partiküller ve yüzme havuzlarındaki klor, epitel bariyeri zayıflatıp mast hücre hassasiyetini yükseltir. Mevcut alerjik rinit, bronşiyal astım veya atopik dermatit öyküsü, göz yüzeyini histamin salgısına karşı daha kırılgan hâle getirir.

Alerjik Konjonktivit Tanısı

Alerjik konjonktivit tanısı çoğu zaman ayrıntılı hikâye ve biyomikroskopla konjonktiva incelemesiyle konur. Göz kapaklarının alt yüzeyinde papil görünümü, saydam sulu akıntı ve belirgin damar genişlemesi tipiktir. Şüpheli vakalarda prick test veya spesifik IgE immünolojik testleri, sorumlu alerjeni belirlemek için kullanılabilir. Atipik tablolarda viral – bakteriyel konjonktivit, üveit veya keratit dışlanmalıdır.

Alerjik Konjonktivit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Alerjik konjonktivit tedavisi, alerjen maruziyetini azaltmak ve göz yüzeyindeki inflamasyonu baskılamak üzerine kuruludur. İlk basamak; polenden uzak durmak, ev textilesini 60 °C’de yıkamak, HEPA filtreli süpürge kullanmak ve sigaralı ortamlardan kaçınmaktır. Farmakolojik yaklaşımda suni gözyaşı damlaları alerjen partiküllerini seyreltir, soğuk kompres histamin kaynaklı damar genişlemesini geçici olarak daraltır. Uzun etkili antihistaminik–mast hücre stabilizan damlalar (olopatadin, ketotifen) günde iki kez kullanıldığında kaşıntıyı hızla azaltır. Şikâyet şiddetli ise kısa süreli topikal steroid desteği verilir; vernal keratokonjonktivit gibi ağır formlarda siklosporin A damla veya takrolimus merhem gerekebilir. Dev papiller formda sert kontakt lens yerine günlük yumuşak lens uygun görülür, lens hijyeni titizlikle öğretilir.

Önleyici İpuçları

Alerjik konjonktivit sıklığını düşürmek için polen sayacını takip ederek rüzgârlı günlerde dışarıda kalma süresini kısaltın ve siperli güneş gözlüğü kullanın. Klimada polen filtresi bulundurun; filtreyi mevsim başında değiştirin. Kedi-köpek tüyü alerjiniz varsa evcil hayvanınızı yatak odasına sokmayın ve haftada bir yıkayın. Lens solüsyonunuzu her dolumda tamamen boşaltıp tazeleyin; “üstüne ekleme” enfeksiyon ve alerjen birikimine yol açar.

Sık Sorulan Sorular

Alerjik konjonktivit bulaşıcı mıdır?
Hayır, viral ve bakteriyel konjonktivitten farklı olarak kişiden kişiye geçmez.

Damla kullanınca hemen iyileşir miyim?
Antihistaminik damla kaşıntıyı birkaç dakika içinde azaltır; ancak tam rahatlama için düzenli kullanım gerekir.

Kontakt lens takmayı bırakmalı mıyım?
Şikâyetler düzelene kadar lens yerine numaralı gözlük tercih edilmelidir.

Çocuklarda alerjik konjonktivit nasıl kontrol edilir?
Çocuk odasında pelüş oyuncak sınırlanmalı, toz tutmayan perde ve yatak takımı seçilmelidir. Doktor kontrolünde damla dozu ayarlanır.