Ebeveynlerin bebeklerinde veya çocuklarında fark ettiği en endişe verici durumlardan biri, gözlerin birbirine paralel bakmaması durumudur. Tıbbi literatürde şaşılık olarak da bilinen göz kayması, erken teşhis edildiğinde başarıyla yönetilebilen bir durumdur. Ancak tedavi süreci geciktirilirse, bu durum kalıcı görme kayıplarına veya göz tembelliğine yol açabilir. Bu nedenle çocuklarda göz kayması neden olur sorusunun cevabını doğru anlamak ve belirtileri zamanında fark etmek, çocuğunuzun göz sağlığı için hayati önem taşır. Bu rehberde, nedenlerden tedavi yöntemlerine kadar tüm süreci detaylarıyla ele aldık.

Çocuklarda Göz Kayması Neden Olur?

Çocuklarda göz kayması neden olur sorusunun tek bir cevabı yoktur; bu durum genellikle göz kaslarının dengesizliği, kırılma kusurları veya nörolojik faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkar. Göz hareketlerini kontrol eden altı adet kasın birbiriyle uyumlu çalışmaması, gözlerden birinin içe, dışa, yukarı veya aşağı kaymasına neden olur. Ayrıca genetik yatkınlık, yüksek dereceli hipermetropi, zorlu doğum hikayeleri veya geçirilmiş ateşli hastalıklar da çocuklarda şaşılığın temel tetikleyicileri arasındadır.

Genetik ve Kalıtsal Faktörler

Göz sağlığı sorunlarında genetik miras oldukça belirleyicidir. Aile geçmişinde anne, baba veya yakın akrabalarda göz kayması öyküsü bulunuyorsa, çocuğun bu durumu yaşama riski artar. Genetik faktörler, göz kaslarının anatomik yapısını veya beyindeki görme merkezinin gelişimini etkileyerek kaymaya zemin hazırlayabilir.

Kırılma Kusurları (Hipermetropi)

Özellikle uyum gerektiren yüksek dereceli hipermetropi, çocuklarda en sık görülen göz kayması nedenlerinden biridir. Çocuk net görebilmek için göz kaslarını aşırı zorladığında, gözler istemsizce içe doğru kayabilir. Bu tür durumlarda sorun genellikle kas yapısından ziyade, gözün odaklanma çabasından kaynaklanır.

Kas ve Sinir Sistemi Sorunları

Gözlerin paralel durmasını sağlayan kasların birinde zayıflık veya felç olması, göz kayması neden olur sorusunun anatomik cevabıdır. Beyinden göz kaslarına giden sinirlerdeki iletim bozuklukları, kasların senkronize çalışmasını engeller. Serebral palsi veya hidrosefali gibi nörolojik rahatsızlıkları olan çocuklarda şaşılık görülme oranı bu sebeple daha yüksektir.

Bebeklerde Göz Kayması Normal Karşılanır mı?

Bebeklerde rastlanan göz kayması durumu, yaşamın ilk 3-4 ayında ara sıra görüldüğünde genellikle normal kabul edilir ve bu duruma “yalancı kayma” denilebilir. Bebeklerin göz kasları ve odaklanma yetenekleri henüz tam gelişmediği için gözler zaman zaman birbirinden bağımsız hareket edebilir. Ancak, kayma sürekli hale gelirse veya 6. aydan sonra hala devam ediyorsa, bu durumun fizyolojik değil patolojik olduğu düşünülmeli ve derhal bir uzmana başvurulmalıdır.

Yalancı Kayma (Psödoşaşılık)

Bazı bebeklerin burun kökü geniştir ve göz kapağının iç kısmında epikantus adı verilen bir deri kıvrımı bulunur. Bu yapı, bebek yan baktığında gözün beyaz kısmını örterek sanki göz içe kayıyormuş izlenimi verir. Bu durum tamamen yanıltıcıdır ve bebek büyüdükçe burun kemiği geliştikçe kendiliğinden düzelir. Ancak ayırıcı tanının mutlaka bir göz hekimi tarafından yapılması gerekir.

Gerçek Kayma ve Erken Teşhis

Eğer bebek bir nesneye odaklandığında bir gözü sabit kalırken diğeri sapıyorsa, bu gerçek bir şaşılık belirtisidir. İlk aylarda bile olsa, sabit ve sürekli olan kaymalar asla ihmal edilmemelidir. Bebeklerde erken dönemde müdahale edilmeyen göz kayması, beyinde görme gelişimini olumsuz etkileyerek kalıcı göz tembelliğine yol açabilir.

Göz Kayması Belirtileri Nelerdir?

Ebeveynlerin en sık gözlemlediği belirti gözlerin hizasının bozulması olsa da, göz kayması kendini farklı semptomlarla da belli edebilir. Çocuk bir şeye odaklanırken gözlerini kısabilir, başını sürekli belirli bir yöne eğebilir veya ışığa karşı aşırı hassasiyet gösterebilir. Ayrıca derinlik algısının kaybolması sonucu sık sık düşme, eşyalara çarpma gibi sakarlıklar veya okuma sırasında satır atlama gibi sorunlar da gizli şaşılığın işareti olabilir.

• Fiziksel Belirtiler: Gözlerin aynı noktaya bakmaması, göz kapağında düşüklük.
• Davranışsal Belirtiler: Televizyonu çok yakından izleme, başı bir tarafa yatırarak bakma.
• Şikayetler: Çift görme, bulanık görme, göz yorgunluğu ve baş ağrısı.

Çocuklarda Göz Kayması Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda göz kayması nasıl tedavi edilir sorusunun cevabı, kaymanın tipine, derecesine ve altında yatan nedene göre değişiklik gösterir. Tedavideki öncelikli amaç görme keskinliğini artırmak, göz tembelliğini önlemek ve çift görmeyi ortadan kaldırmaktır. Tedavi yöntemleri arasında doğru numaralı gözlük kullanımı, kapama tedavisi, ortoptik egzersizler ve gerekli durumlarda cerrahi müdahale yer alır. Tedavi planı kişiye özel olarak, detaylı bir göz muayenesi sonucunda belirlenir.

Gözlük Tedavisi

Kırılma kusuruna bağlı kaymalarda, sadece gözlük kullanımı bile gözlerin paralel konuma gelmesini sağlayabilir. Gözlük, çocuğun odaklanma çabasını azaltarak kasların gevşemesine ve gözün normal pozisyonuna dönmesine yardımcı olur. Bu, cerrahiye gerek kalmadan çözülebilen vakalar için en etkili yöntemdir.

Kapama Tedavisi (Göz Tembelliği İçin)

Eğer kayma nedeniyle bir gözde tembellik başlamışsa, sağlam göz belirli sürelerle kapatılarak zayıf gözün çalıştırılması hedeflenir. Bu yöntem göz kayması tedavisi sürecinin en kritik parçalarından biridir çünkü beyin ile zayıf göz arasındaki sinirsel bağlantıyı güçlendirir.

Göz Kayması Nasıl Geçer ve Ameliyat Şart mı?

Göz kayması nasıl geçer endişesi taşıyan aileler için en önemli bilgi, bu durumun kendiliğinden geçmesini beklemenin yanlış olduğudur. Tedavi süreci sabır gerektirir; bazı durumlarda gözlük ve egzersiz yeterli olurken, doğuştan gelen veya gözlükle düzelmeyen kaymalarda ameliyat gerekebilir. Cerrahi müdahale, göz kaslarının gücünü artırarak veya azaltarak gözlerin hizalanmasını sağlar ve genellikle okul öncesi dönemde yapılması psikolojik ve fizyolojik açıdan önerilir.

Cerrahi Müdahale Süreci

Ameliyat kararı, kayma açısının genişliğine ve diğer tedavilere verilen yanıta göre alınır. Göz kayması ameliyatı, göz küresinin kendisine değil, gözü hareket ettiren kaslara yapılan bir işlemdir. Kasların yapışma yerleri değiştirilerek veya kaslar kısaltılarak denge sağlanır. Ameliyat sonrası dönemde de gözlük kullanımı veya kapama tedavisine bir süre daha devam edilmesi gerekebilir.

Evde Uygulanabilecek Yöntemler

Doktorunuzun önerdiği ortoptik egzersizler dışında, evde kendi başınıza uygulayacağınız yöntemlerle şaşılığı tedavi etmek mümkün değildir. Göz kayması tedavisi tıbbi bir süreçtir. Ancak, doktorun verdiği kalem egzersizleri gibi çalışmaları evde düzenli yapmak, tedavi sürecini hızlandırabilir ve kas kontrolünü artırabilir.

 Erken Teşhisin Önemi

Sonuç olarak, göz kayması neden olur sorusunun yanıtı karmaşık faktörlere dayansa da, günümüz tıbbında tedavisi mümkün olan bir durumdur. Önemli olan, “büyüyünce geçer” yanılgısına düşmeden, belirtiler fark edildiği anda bir göz hastalıkları uzmanına başvurmaktır. Erken yaşta yapılan müdahaleler, çocuğun hem fiziksel görme kalitesini hem de sosyal yaşamdaki özgüvenini doğrudan etkiler. Çocuğunuzun dünyaya daha net ve sağlıklı bakabilmesi için düzenli göz kontrollerini ihmal etmeyin.