Şeker göze vurur mu sorusu, diyabet tanısı alan pek çok kişi için endişe yaratan ilk konuların başında gelir. Kan şekeri normalin üzerinde seyretmeye başladığında, vücuttaki en küçük damarlardan biri olan retina kılcalları doğrudan etkilenir. Damar duvarı incelir, geçirgenlik artar ve göz içi dokularda sıvı birikimi, mikroanevrizma ya da kanama gibi değişiklikler oluşur. Uzun süre kontrolsüz seyreden kan şekeri, yalnızca görme keskinliğini azaltmakla kalmaz; kalıcı görme kaybına dek ilerleyebilen diyabetik retinopati tablosunu da tetikler. Bu nedenle “Şeker göze vurur mu?” sorusuna verilecek en net yanıt, kan şekerinin düzenli ve sıkı şekilde kontrol altında tutulması gerektiğidir.

Diyabetik Retinopati Nedir?

Diyabetik retinopati, yüksek kan şekerine bağlı olarak retina damarlarında oluşan yapısal bozulmaları tanımlayan tıbbi bir ifadedir. Başlangıçta yalnızca mikroskobik kanamalar ve damar dışına protein sızıntıları görülebilir; hasta hiçbir belirti hissetmeyebilir. Süreç ilerlediğinde yeni ama dayanıksız damarlar oluşur, görme alanında karanlık noktalar belirir ve ani kanamalar ortaya çıkabilir. Diyabet süresinin on yılı geçmesi, kan şekeri dalgalanmaları, hipertansiyon ve böbrek hastalığı, retinopati riskini katlayarak artırır. Erken tanı sayesinde lazer fotokoagülasyon, göz içi anti-VEGF enjeksiyonları ya da vitrektomi gibi tedavilerle görme kaybı büyük ölçüde önlenebilir.

Şeker Hastalığının Gözde Yarattığı Diğer Değişiklikler

Şeker göze vurur mu sorusu yalnızca retinopatiyle sınırlı değildir. Kontrollü olmayan diyabet lens şeffafiyetini bozar; erken katarakt gelişimine, hatta kataraktın daha hızlı matlaşmasına yol açar. Yüksek kan şekeri göz içi sıvı basıncını yükselterek glokoma zemin hazırlar; görme sinirinde geri dönüşsüz hasar bırakabilir. Ayrıca sık kan şekeri dalgalanmaları, kırma kusurlarında geçici değişim yaratır; hastalar gün içinde sık sık bulanık ve net görüş arasında dalgalanma yaşayabilir. Kornea duyu kaybı ve göz kuruluğu, enfeksiyonlara yatkınlığı da artırır.

Şeker Hastalığının Göze Vurma Belirtileri

• Ani veya dalgalı görme bozulması
• Işıklı halka ve uçuşan cisim algısı
• Gece görüşünde belirgin azalma
• Mercek bulanıklığına bağlı renk soluklaşması
• Göz bebeğinde beyaz yansıma ya da çift görme

Bu belirtilerden herhangi biri, diyabetik göz komplikasyonlarının habercisi olabilir ve vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurmayı gerektirir.

Risk Faktörleri ve Korunma

Şeker göze vurur mu endişesini taşıyan herkes, risk faktörlerini bilerek önlemlerini kişiselleştirebilir. Uzun süredir diyabet hastası olmak, HbA1c değerinin yüzde yedinin üzerinde seyretmesi, hipertansiyon, yüksek kolesterol ve sigara kullanımı retinopatiyi hızlandırır. Bunlara ek olarak hamilelik dönemi, çocukluk çağında başlayan tip 1 diyabet ve böbrek yetmezliği de göz damarlarını hassas hâle getirir. Korunmanın ilk şartı, kan şekerini hedef aralıkta tutmak; ardından düzenli göz muayenesini aksatmamak ve gerekli beslenme-egzersiz düzenini sürdürmektir.

Gözde Şeker Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Şeker göze vurur mu şüphesiyle hekime başvuran bir hastada detaylı göz dibi muayenesi yapılır. Fundus fotoğrafları, optik koherens tomografi (OCT) ve flöresein anjiyografi gibi tetkikler, damar sızıntılarını ve retina tabakasındaki ödemi milimetre altı hassasiyetle gösterir. Bu görüntülemeler sayesinde erken evre retinopati saptanır; tedavi planlaması gecikmeden başlatılır. Teşhiste geç kalınan olgularda görme keskinliğini geri kazandırmak zordur; bu nedenle diyabet tanısı almış kişiler ilk andan itibaren yılda en az bir kez retina kontrolüne gitmelidir.

Tedavi Yöntemleri

• Lazer fotokoagülasyon, sızıntı yapan damar noktalarını kapatarak ödemi sınırlar.
• Göz içi anti-VEGF enjeksiyonları, yeni damar oluşumunu bastırarak kanamayı önler.
• Kortikosteroid implantlar, makula ödemi dirençli vakalarda şişliği azaltır.
• Gelişmiş katarakt cerrahisi teknikleri, diyabete bağlı matlaşan lensi saydam yapay mercekle değiştirir.
• Vitrektomi ameliyatı, yoğun kanama ya da retina dekolmanı gelişmiş hastalarda görmeyi kurtarmak için tercih edilir.

Tedavi seçimi, retinopatinin evresi, kanama miktarı ve hastanın genel sağlık verilerine göre göz hekimi tarafından belirlenir.

Günlük Hayatta Dikkat Edilmesi Gerekenler

Şeker göze vurur mu endişesini en aza indirmek için kan şekeri takibine sadık kalmak, düzenli egzersiz yapmak ve Akdeniz tipi beslenme modelini benimsemek önemlidir. Sigara-alkol tüketimini sınırlandırmak, tuz alımını azaltmak ve yeterli su içmek damar sağlığını destekler. Kan basıncı ve kolesterol değerlerini ideal aralıkta tutmak da retinopati gelişimini yavaşlatır. Ek olarak, uzun ekran sürelerinde mavi ışık filtresi kullanmak ve aydınlatmayı doğru ayarlamak, göze binen elektriksel uyaran yükünü düşürür.

Sık Sorulan Sorular

Şeker gözde hangi süre içinde hasar bırakır?
Kontrolsüz tip 1 diyabette beş yıl içinde, tip 2 diyabette tanı anında bile değişiklik başlayabilir.

Kan şekeri düzelince retinopati geriler mi?
İlerlemeyi yavaşlatır ancak oluşan yapısal hasar geri dönmez; erken müdahale şarttır.

Göz içi iğne ağrılı mıdır?
İşlem öncesi damla anestezi kullanılır; yanma ve baskı hissi minimaldir.

Lazer tedavisi görmeyi tamamen düzeltir mi?
Amaç ilerlemeyi durdurup mevcut görmeyi korumaktır; kaybedilen keskinliği geri getirmez.